Jak RZS wpływa na nasze zdrowie psychiczne? Jakie powikłania ze sobą niesie i z czym, na co dzień, muszą sobie dawać radę osoby chore na reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby z rodziny autoagresji? Jak choroba wpływa na zdrowie psychiczne osób chorujących przewlekle? Postanowiłem to sprawdzić.
Temat zaburzeń psychicznych w chorobach autoimmunologicznych (m.in. w RZS) dość obszernie opisali Magdalena Celińska-Löwenhoff oraz Jacek Musiał w swoim opracowaniu, które zostało opublikowane w XLVI tomie wydania Psychiatrii Polskiej z listopada 2012 r. Autorzy są naukowcami i lekarzami pracującymi w krakowskiej Klinice Alergii i Immunologii II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Poniżej przedstawiam najciekawsze fragmenty ich pracy dotyczące RZS-u, w której opisują również zaburzenia psychiczne występujące w innych chorobach z rodzinny autoagresji takich jak toczeń, układowe zapalenia naczyń, zespół Sjögrena czy zespół antyfosfolipidowy.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Zaburzenia psychiczne w RZS Źródło: Freepik.com
Reumatoidalne zapalenie stawów jest najczęstszą autoimmunologiczną zapalną chorobą stawów. Dotyka 0,5%–1% populacji ogólnej na świecie. Kobiety chorują 2–3 razy częściej, a najwyższa zachorowalność przypada na 4 i 5 dekadę życia. RZS jest przede wszystkim chorobą stawów prowadzącą do ich trwałych deformacji i w konsekwencji do niepełnosprawności, postępującego kalectwa oraz przedwczesnego zgonu.
Chorzy mają również wiele różnorodnych manifestacji pozastawowych i powikłań układowych. Zmiany neurologiczne w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów dotyczą głównie obwodowego układu nerwowego i związane są z uciskiem lub zapaleniem oraz porażeniem nerwów obwodowych. Do głównych czynników, które mają negatywny wpływ na adaptację do przewlekłej choroby reumatologicznej, należą współwystępujące zespoły depresyjne i zaburzenia lękowe, narażenie na stres oraz zaburzenia snu. Częstość ich występowania szacuje się na 14–42%. W grupie kobiet z RZS, które popełniły samobójstwo, u 90% rozpoznano depresję.
Częstość zaburzeń psychicznych w RZS jest istotnie większa niż w populacji ogólnej. Pacjenci z RZS, u których rozpoznano depresję, zgłaszają większe natężenie bólu, większą liczbę bolesnych stawów oraz gorszą sprawność ruchową. Współistnienie klinicznie istotnej depresji wiąże się ze znamiennie większą śmiertelnością. Przewlekła choroba reumatologiczna jest źródłem wielu czynników stresowych, obejmujących ograniczenie aktywności i wypełniania ról społecznych w domu i pracy, trudności finansowe związane z ograniczeniem dochodów i wysokimi kosztami opieki medycznej, zmiany w wyglądzie zewnętrznym oraz zaburzone relacje międzyludzkie.
Liang i wsp. wykazali, że prawie połowa chorych z RZS zgłaszała problemy z wypełnianiem ról społecznych, trudności w kontaktach z otoczeniem oraz zaburzenia emocjonalne. Zaobserwowano, że zwiększony krytycyzm ze strony współmałżonków wiąże się z gorszym psychospołecznym przystosowaniem chorych z RZS, podczas gdy wsparcie małżeńskie korzystnie wpływa na zależność pomiędzy stresem a zwiększeniem aktywności choroby.
Stany depresyjne w RZS / Źródło: Freepik.com
Nasilenie wpływu codziennych czynników stresowych prowadziło do zwiększonego odczuwania bólu oraz zaburzonej odpowiedzi układu immunologicznego. Zaburzona czynność osi podwzgórzowo–przysadkowo–nadnerczowej wpływa na zależność pomiędzy stresem a aktywnością choroby u pacjentów z RZS. Narażenie na czynniki stresogenne może prowadzić do zaburzeń poznawczych związanych ze słabą adaptacją do choroby reumatologicznej, takich jak „wyuczona bezradność” polegająca na brakach w sferze emocjonalnego, motywacyjnego i poznawczego radzenia sobie z sytuacjami stresowymi w związku z przekonaniem o braku możliwości eliminacji bądź zmniejszenia źródła stresu .
Duży wyjściowy stopień bezradności wiąże się z większym nasileniem zaostrzeń RZS. W RZS wdraża się różne strategie radzenia sobie z chorobą, polegające na edukacji chorych, nauce umiejętności radzenia sobie z chorobą oraz zapobieganiu nawrotowi. W ciągu ostatnich 20 lat dokonał się przełom w leczeniu RZS związany z wdrożeniem leków biologicznych oraz odpowiednich strategii terapeutycznych polegających na łączeniu ze sobą leków. Takie postępowanie wiąże się ze zwiększeniem skuteczności leczenia choroby, a co za tym idzie – poprawą jakości życia chorych i zmniejszeniem ich problemów psychospołecznych. Niestety, nowe terapie biologiczne są wciąż bardzo kosztowne i niewiele państw jest w stanie zapewnić je wszystkim pacjentom.
Oceń wpis 
(21 oddanych głosów. Średnia ocena: 4,19 )
Loading...
Tytuł: „Zaburzenia psychiczne w chorobach autoimmunologicznych – problemy diagnostyczno-terapeutyczne”
Autorzy: Magdalena Celińska-Löwenhoff, Jacek Musiał
Źródło: Psychiatria Polska 2012, tom XLVI, numer 6 strony 1029–1042 z dn. 08.11.2012 r.
